Zweet en tranen voor het grote
   examen

 De lange weg naar duurzame
   palmolie

 Oud-generaals domineren de
   presidentsverkiezingen

 Stille krachten

 Frivool volksvermaak

 Ploeteren voor een paar centen

 Tsunami: Het privilege van de
   weduwnaars

 Terroristen in de rijstvelden

 Tsunami: De lokale helden

 Soldaten in zaken

 Orissa: Bereid te sterven voor
   de heilige berg

 Dood: de ongewenste dochters
   van India

 Baarmoeders voor de wereld

 De Indiërs komen eraan

 Dossier Killing Fields

 Baren voor de staat

 Wilde kinderen

Tot nu toe
Op 8 juli is de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. De 175 miljoen stemgerechtigde Indonesiërs kunnen kiezen tussen drie kandidaten. Wil SBY meteen het presidentschap opeisen dan moet hij meer dan 50 procent van alle stemmen halen en zeker 20 procent in de helft van alle provincies. Lukt dat niet dan volgt in september een tweede ronde tussen de twee kandidaten met de meeste stemmen. Uiterlijk 20 oktober heeft Indonesië een nieuwe president en een nieuwe regering.

En anders wordt een ander gepensioneerde militair wel vice-president. Elk vna de drie strijdende koppels telt immers een oud-generaal. In Indonesië kan men nog altijd niet om de militairen heen.
,,Doorgaan! Doorgaan!,”  scandeert de massa, enthousiast zwaaiend met ‘SBY’ borden. Zittend President Susilo Bambang Yudhoyono (SBY) glimlacht minzaam. Hij is duidelijk de superieure presidentskandidaat. Volgens de opiniepeilingen haalt SBY aanstaande woensdag 50 tot 60 procent van de stemmen. Maar de oud-generaal neemt geen risico’s. Zoals het een militair strateeg betaamt, is hij al maanden geleden een grootschalig ‘grondoffensief’ begonnen met hulp van campangneteams met militair aandoende namen: zijn Alpha, Echo, Delta, Romeo en Sekoci. De teams infiltreren tot het dorpsniveau om de lokale bevolking voor SBY te winnen.

De strategie werkt, bleek uit de parlementsverkiezingen in april. De Democratische Partij van SBY kreeg drie keer zoveel stemmen en is nu met een kwart van de kamerzetels de grootste partij. Dat ging ten koste van de gevestigde partijen, de PDI-P van oud-president Megawati Soekarnoputri en Golkar van de huidge vice-president Jusuf Kalla.
Megawati en Kalla dingen mee naar het presidentschap. Megawati’s running mate is de controversiële oud-generaal Prabowo. Kalla vormt een koppel met de al even omstreden gepensioneerde generaal Wiranto. Ondanks de schendingen van mensenrechten in de nadagen van het Soeharto bewind, wonnen beide ex-militairen afgelopen april met hun net opgerichte partijen elk een twintigtal parlementszetels.

Politici en kiezers negeren het verleden. Voor de gemiddelde Indonesiër is militaire discipline en doortastendheid een teken van goed leiderschap. Dat is dringend nodig in deze tijden van economische crisis, vinden veel kiezers. Ook al  roepen mensenrechtenorganisaties nog zo hard dat er bloed kleeft aan de handen van de oud-generaals.

,,Het is helaas niet anders, militairen spelen nog altijd een belangrijke rol in de politiek,” zegt politicologe Sri Udani van Universitas Indonesia. ,,Zij hebben connecties en toegang tot geld. Nog steeds.” Elf jaar geleden toen dictator Soeharto het veld moest ruimen, besloot hervormingsgezind Indonesië korte metten te maken met het almachtige leger. De militairen moesten hun parlementszetels opgeven, hun businessbelangen afbouwen en hun rol als hoeders van de binnenlandse veiligheid aan de politie overdragen. ,,De wetgeving is aangepast, de procedures zijn in gang gezet,” zegt Udani, ,,maar de uitvoering laat te wensen over. In de politiek draait het om de poppetjes, om de leiders dus, en niet om het democratische systeem. Dat speelt de militairen in de kaart.”

Het leger worstelt met nieuwe rol. Decennialang zijn de militairen door Soeharto ingezet om de oppositie de mond te snoeren. Nu moeten ze ineens een professioneel leger worden en uit de politiek stappen. ,,Het hervormingsproces is halfweg blijven steken,” zegt analist Hari Prihatono. ,,Dat valt niet alleen de militairen te verwijten, maar ook het civiele bestuur. Het ontbreekt aan een duidelijk defensiebeleid.”

Dat is zorgelijk, vinden oordelen de mensenrechtenorganisaties. Zij vrezen dat de militaire via de achterdeur van de politiek democratische hervormingen blijven dwarsbomen. ,,Het kandidaatschap van Prabowo en Wiranto is hét bewijs van militaire onaanraakbaarheid,” stelt Poengky Indarty van Imparsial. Beide oud-generaals zijn nooit officieel aangeklaagd wegens hun rol in de ontvoeringen en moord op studentenactivisten of Oost Timorese onafhankelijkheidstrijders in 1998-1999. ,,Ook nu kunnen militairen nog altijd ongestraft hun gang gaan,” zegt Poengky. De opdrachtgevers van de moord op haar in 2004 vergiftigde collega Munir lopen nog steeds vrij rond. Net zoals de soldaten die jonge Papoea’s mishandelen of ‘per ongeluk’ dood schieten. ,,In afgelegen conflict gebieden als Papoea is er nauwelijks controle. Onder het mom van de bestrijding van separatisme breidt het aantal militaire posten nog steeds uit.”

De laatste stuiptrekking van het oude regime, denken analisten uit binnen- en buitenland. Na drie burgerpresidenten in zes woelige jaren, zorgde het presidentschap van SBY voor de nodige rust. Indonesië oogst internationaal lof voor de overgang van een dictatuur naae democratie. ,,De oud-generaals worden democratisch gekozen,” vertolkt een diplomaat de internationale opinie. Militair of niet-militair? De kiezer ligt er niet wakker van. ,,Als de president maar slim, competent en knap is.”

Hilde Janssen
Algemeen Dagblad - april 2008