S
REPORTAGES
Indonesië
India
Cambodja
Dokter
Dr. Kedar Ganla, werkt in het H.L Hiranandani ziekenhuis Mumbai in een buitenwijk van Mumbai, een van de betere ziekenhuizen van India. De Ivf-specialist voert drie ‘surrogaat-behandelingen’ per maand uit, dat moeten er dertig worden. “We doen hetzelfde als de artsen in Europa, maar voor een derde van de prijs.”
Zakenvrouw
Dr. Naina Patel is het succesnummer van de Indiase baarmoeder-industrie. Kidnerloze stellen over de hele wereld weten haar kliniek in Anand op het platteland van Gujarat te vinden. De streek is arm, draagmoeders zijn er goedkoop. Met 25 ‘surrogaat-behandelingen’ is Patel een geduchte concurrent van ander klinieken.
Oermoeder
Tien jaar na de eerste iv-bevruchting wereldwijd, bracht gynaecologe dr. Indira Hinduja in 1988 de eerste reageerbuisbaby van India ter wereld. Sindsdien houdt ze zich in haar Invus kliniek in Mumbai met niets anders meer bezig. |
|
S
Baarmoeders voor de wereld
Service kent in India geen grenzen. Naast callcenters, computerexperts en medisch specialisten bieden ze ook gezond en goedkoop draagmoederschap aan.
,,Over een maand ben ik weer zwanger,” zegt de Indiase Vasundana resoluut. De 30-jarige schoonheidsspecialiste en yogalerares weet het zeker. Ze heeft er ervaring mee. Het wordt haar derde zwangerschap en haar tweede als ‘leendraagmoeder’. Gehuld in een modieuze salwar kameez zit ze met haar mobieltje in de hand tegenover dokter Ganla in het H. L. Hiranandani ziekenhuis in een buitenwijk van Mumbai. Samen nemen ze het schema door.
Alles is nauwkeurig gepland. Dr. Ganla is al maanden in de weer met de voorbereidingen voor de zwangerschap. Met hormoonspuiten is de ovulatie van Vasundana afgestemd op die van de biologische moeder, die in Engeland woont. Over twee weken met haar man in Mumbai. Dan is het wachten op de eisprong voor de kunstmatige bevruchting. ,,Daarna is het mijn beurt,” lacht Vasundana.
,,Zwanger worden voor iemand anders? Waarom niet?!” Vasundana heeft er geen enkele moeite mee om haar baarmoeder te verhuren. Al blijft het altijd even slikken na de bevalling. Maar dat neemt ze voor lief. ,,Ik heb zelf een tweeling van negen jaar, ik ben gezond en het betaalt goed.” De surrogaat zwangerschap levert haar ruim 3000 euro op; evenveel als ze samen met haar man, een kleine textielhandelaar in een jaar verdient. De familie vindt het prima. Buren en kennissen denken dat ze de kinderen voor een oudere broer baart. Dat is vrij gebruikelijk in India. Vasundana is intussen op zoek naar een eigen tweekamerappartement. Daar droomt ze al jaren van. Dat kost in Mumbai al snel 20-30.000 euro. ,,Met die extra inkomsten gaat het een stuk sneller.”
Voor wat, hoort wat, vindt dokter Ganla. Draagmoederschap dient beide partijen te helpen. Buitenlandse stellen met vruchtbaarheidsproblemen krijgen een eigen kind. Indiase draagmoeders krijgen een financiële vergoeding om hun familie aan een huis te helpen, een eigen winkel of autorikshaw of een hogere opleiding. Dr. Ganla legt de grens bij 3000 euro. ,,Naar Indiase maatstaven een aanzienlijk bedrag, maar het is een fractie van de prijs van commerciële draagmoeders in Amerika,” zegt hij. ,,Een goede deal dus voor beide partijen.”
Aan buitenlandse belangstelling ontbreekt het niet. Ivf-specialist Ganla van het imposante Hiranandani ziekenhuis krijgt dagelijks mailtjes uit Amerika, Europa en Azië. ,,We hebben een goede naam. We doen hetzelfde als artsen in Amerika en Europa, met dezelfde succesratio, maar voor een derde van de prijs.”
De statistieken laten zien dat wereldwijd een op de zes echtparen met vruchtbaarheidsproblemen kampt. Velen zijn geholpen met een reguliere Ivf-behandeling. Anderen hebben ook een ei- of zaaddonor nodig. Voor ‘zware medische gevallen’ biedt alleen surrogaat moederschap een uitweg. ,,Net zoals voor homostellen.”
Dr. Ganla telt 5 tot 10 procent buitenlanders onder zijn klanten. Leenmoederschappen zijn vooralsnog beperkt tot drie per maand. Over een paar jaar wil hij zijn collega Naina Patel uit Anand evenaren die nu al 25 surrogaat moeders per maand behandelt. Zijn voorganger Dr. Gautam is al voor zichzelf begonnen. Zijn Rotunda kliniek in West Mumbai staat als goed beter bekend onder de honderden particuliere vruchtbaarheidsklinieken in India.
De kleine wachtkamer van Dr. Gautam puilt uit van gespannen patiënten die zich vastklampen aan hun plasticzak met dossiers. De helft komt zichtbaar uit het westen. Twee Israëlische mannen wisselen zachtjes ervaringen uit, terwijl hun vrouwen hun dagelijkse hormoonspuit krijgen. Een Scandinavisch homostel bladert onrustig in een tijdschrift. Het is hun eerste bezoek, fluistert Dr. Gautam. De week ervoor heeft hij een embryo geïmplanteerd voor een Nederlands homostel. Nu is een ouder Engels echtpaar aan de beurt. Met kloppend hart wachten ze op de uitslag van de kunstmatige bevruchting, terwijl de laborante in de steriele operatiekamer routineus het zoveelste spuitje met zaadcellen in de eicellen prikt.
India maakt naam als het walhalla van het surrogaat draagmoederschap. De succesverhalen doen snel de ronde per internet. Een superblije Amerikaanse patiënt van Dr. Gautam heeft speciaal een website opgericht voor wanhopige kinderloze stellen: www.sixinone.com.
,,Medisch toerisme in draagmoederschap heeft een veelbelovende toekomst,” oordeelt Rudy Rupak van het bemiddelingsbureau Planet Hospital. Vorig jaar regelde hij 25 draagmoederbehandelingen. Dat aantal heeft hij nu al binnen drie maanden bereik. Inclusief twee aanvragen uit Nederland. “Over een paar jaar is het draagmoeder toerisme een 200 miljoen dollar business,” schat Rupak.
India biedt een ideale combinatie van hoog opgeleide artsen, goed geütiliseerde klinieken, goedkope behandelingskosten, een overdaad aan potentiële leenmoeders en afdoende juridische zekerheid. Tien jaar na de eerste reageerbuisbevruchting wereldwijd, vierde India met de gynaecologe Indira Hinduja in 1988 in Mumbai de geboorte van haar eerste reageerbuisbaby. In 2004 haalde haar collega Naina Patel de voorpagina’s toen een Gujarati moeder in haar kliniek in Anand beviel van een kind voor haar in Engeland wonende dochter.
Nu, 4 jaar later, bezwangert Dr. Patel in haar kliniek jaarlijks zo’n driehonderd leenmoeders, waarvan zeker de helft een embryo van buitenlandse afkomst krijgt geïmplanteerd. De biologische ouders kunnen de baby na de geboorte met een DNA test als hun nageslacht erkennen zonder juridische problemen. Dankzij de liberale richtlijnen die de Indiase Medische Raad in 2002 introduceerde, worden alleen de biologische ouder(s) op het geboortebewijs genoteerd. In tegenstelling tot menig westers land kan een Indiase leenmoeder de baby niet zelf claimen.
,,Dat willen ze ook niet,” pareert Naina Patel. Veel draagmoeders verbergen hun zwangerschap voor hun omgeving. Ze wonen tijdelijk in Patels kliniek of huren een huis, om daarna hun leven weer op te pakken ,,Onze draagmoeders zijn zeer betrouwbaar. Ze roken niet, drinken niet en gebruiken geen drugs.” Dat is erg belangrijk voor de wensouders. Kinderloze stellen weten de weg blindelings te vinden naar ‘de wieg van de Wereld’, de geuzenaam van Dr. Patels kliniek in de plattelandsstad Anand in Gujarat. In blijde verwachting spenderen ze soms maanden in het stoffige stadje om hun kindje in de buik van een Indiase leenmoeder te zien groeien en de bevalling te kunnen meemaken. ,,Ze willen het liefst elk uur van de dag weten hoe de zwangerschap verloopt.” Maar al te close is ook niet goed. Patels graadmeter is eerbied en wederzijds respect. ,,Daar zie ik persoonlijk op toe.”
Collega’s uit Mumbai en Delhi werpen jaloerse blikken op Patel’s wachtlijsten met potentiële leenmoeders. In de grote steden is het een stuk lastiger. In de dorpen rondom Anand waar gezinnen van 40 euro per maand moeten leven, kunnen vrouwen met één zwangerschap evenveel verdienen als met tien, vijftien jaar harde landarbeid. Dat tikt aan. Daar kun je makkelijk een huis van kopen én een autorikshaw én nog het schoolgeld van betalen, vertellen Rubina, Suman, Kailas enthousiast aan de bezoekende journalisten.
Media aandacht ontlokt de nodige ethische discussie en kritiek op de ‘huur-een-baarmoeder business’. Het is uitbuiting van armoede, vinden de Indiase vrouwenorganisaties. ‘Rijke’ buitenlanders kunnen voor 12-15.000 euro in India een kindje laten maken, een fractie van de commerciële prijs die ze in het westen moeten neertellen. Ziekenhuizen, artsen en bemiddelaars pikken graag een graantje mee. Leenmoeders daarentegen hebben het geld hard nodig en zouden daardoor onder druk kunnen worden gezet.
,,Daar waren wij ook zeer bezorgd over,” benadrukt Leslie Miller, een aanstaande moeder uit Canada. “Vrijwilligheid was voor ons doorslaggevend.” Pas na maandenlang vooronderzoek per internet hakten ze de knoop door, ook al was het hun ‘laatste kans’. Leslie kampt al vanaf haar dertigste met cystes en bindweefselgezwellen aan baarmoeder en eierstokken. Zo erg, dat ze zelfs niet in aanmerking kwam voor een Ivf-behandeling.
Adoptiepogingen liepen vast op Canada’s strenge regelgeving, het beperkte aanbod, de langdurige procedures en de oplopende leeftijd. Commercieel draagmoederschap leek ook geen alternatief, want in Canada is het verboden en in de Verenigde Staten te duur en onbetrouwbaar, aldus Miller. Totdat haar man een verhaal over India las. Nu zijn de Millers in blijde verwachting van een tweeling. Haar man vloog naar Gujarat voor de kunstmatige inseminatie met hulp van een eidonor. Met de leenmoeder onderhouden ze tot nu toe alleen contact per email en skype, zodat ze elkaar ook zien en spreken. Dat willen ze ook na de bevalling blijven doen. Als de leenmoeder dat tenminste wil.
Voor Nishi uit Delhi hoeft dat niet. De gescheiden 32-jarige moeder met twee kinderen is net haar derde leenmoederzwangerschap gestart. De eerste baby heeft ze niet eens gezien. De tweede daarentegen gaf ze drie dagen zelf de borst. Dat maakte het emotioneel extra moeilijk. ,,De volgende houden we zelf, zeiden mijn kinderen toen. Ook al weten ze dat het niet echt mijn baby is.” Nishi wil het zo zakelijk mogelijk houden. Ze voelt zich absoluut niet uitgebuit. Al heeft het geld hard nodig voor het dagelijks onderhoud en de toekomstige studie van haar zonen. Voor haar is het een ideale ‘baan‘. ,,Als het goed gaat wil ik nog wel een keertje.”
Hema (35) en haar man hebben genoeg aan een keer betaald zwanger zijn. Voor het kinderloze stel is het de omgedraaide wereld. Zij gebruiken het geld om straks hun eigen Ivf-behandeling te betalen.
(De namen van de leenmoeders en wensouder zijn op verzoek gefingeerd.)
Hilde Janssen
Algemeen Dagblad - mei 2008
|
