‘Natuurlijk is roken slecht voor de gezondheid,’ zegt Gretha Zahar, terwijl ze gretig aan haar sigaret lurkt. ‘Maar nicotine is een fantastisch medicijn!’ Als toegift krijg ik wat ‘goddelijke’ nicotine in mijn gezicht geblazen. Met haar sigaret professioneel in een mondhoek bungelend, stroopt Gretha demonstratief haar broekspijpen omhoog om haar stevige kuiten te tonen. Als een bodybuilder pronkt ze met haar pezige lichaam. ‘Zou je niet zeggen he, dat ik al zeventig ben.’

Beneveld door de rook staar ik met opengevallen mond naar Gretha. Het kantoor van affiche-schilderbedrijf Zahar in Jakarta, waar ik net een fotoachtergrond wil afrekenen, verandert voor mijn ogen in een nano-nicotine-kuuroord. Ondersteund door twee kleinkinderen komt een patiënte binnenstrompelen: een oude vrouw herstellende van een beroerte. Gretha rangschikt een reeks doorzichtige plastic slangetjes, pakjes sigaretten en een fles nicotinewater op haar bureau alias operatietafel. Ze trekt verwoed aan een sigaret en puft de rook via een slangetje in het rechteroor van de patiënte. ‘Is dit wel een W? Het lijkt wel R?’ Lichtelijk geïrriteerd kijkt Gretha naar de kassière cum doktersassistente. ‘Klopt. Een W16, maar misschien te strak gedraaid. Wilt u een W12 of een W14? ’Een tweede assistente steekt alvast een paar W12 sigaretten aan. Gretha puft keurend, voordat ze het linkeroor van de patiënt berookt. Die moet er zelf ook eentje opsteken, terwijl Gretha haar neusgaten bewerkt.

De Indianen ontdekten al eeuwen geleden de medicinale krachten van tabak en nicotine, lees ik in een toegeschoven artikel. ‘Het helpt de spijsvertering, bij jicht en tandpijn, het verwarmt de kouden en koelt hen die zweten, doodt luizen en neten, heelt groene wonden en stopt het hoesten.’ Tal van ellendige ziekten werden door de Indianen ‘uitgerookt’. Voor hen was tabak een gift van de goden. ‘Maar door de toegenomen vervuiling is de heilzame werking van de nicotine aangetast en giftig geworden, verduidelijkt Gretha tussen twee puffen door. ‘Dankzij nanotechnologie kunnen we de structuur van de teer-nicotine component veranderen. Het gif is kwik dat samen met goud verstopt zit in de nicotine. Het geheim van onze divine cigarette is dat ze het giftige kwik eruit filtert.’

De kassière cum doktersassistente kijkt vol ontzag naar Gretha. ‘Knap hè?’ Ik sta met mijn oren te klapperen. Scheikunde was nooit mijn sterke kant. Gretha zegt, naast eigenaar van het schilderbedrijf, ook atoomfysicus te zijn. Maar al die formules klinken mij als moderne bezweringen in de oren. Ik kijk naar de tranende en kuchende patiënte die schuil gaat achter een rookgordijn van heilzame nicotine. Ze oogt niet bepaald als het ideale reclamemodel.

Het cynisme is van mijn gezicht af te lezen. Gretha neemt het mij niet kwalijk. Zoals zo velen ben ook ik een slachtoffer van het grote complot van de farmaceutische industrie. Die aast al decennia op een nicotine monopolie voor de verkoop van heilzame nicotinehoudende kauwgum. Ze betalen wetenschappers en medische organisaties om de wereldopinie te beïnvloeden, stelt Gretha, opgewonden zuigend aan haar laboratorium geteste filtersigaret. Ook in Indonesië krijgt de anti-rooklobby steeds meer voet aan de grond. Zelfs in religieuze kringen. De raad van moslimgeleerden (MUI) dreigt nu met een rookfatwa. Maar Gretha weigert te buigen voor de machtige farmaceutische industrie die onder het mom van de gezondheid zichzelf probeert de verrijken. Met haar nano-nicotinekuur weet zij zich in Indonesië verzekerd van een grote fanclub. Honderdduizenden tabaksboertjes en arbeiders van sigarettenfabrieken zullen de blijde boodschap van de goddelijke nicotine luid juichend begroeten. Net zoals de zeventig miljoen Indonesische kettingrokers.

Hilde Janssen
september 2008